شمع گوش چيست؟! چه مزايا و معايبي دارد

شمع گوش (Ear Candles / Ear Cones / Auricular Candles) در واقع يك مخروط توخالي از جنس نخ پنبه يا كتان فشرده شده است كه به موم يا پارافين آغشته شده است. اين محصول طولي در حدود 10 اينچ داشته و قيمت چنداني ندارد. امروزه برخي افراد از شمع گوش براي درمان مشكلات شنوايي از قبيل خارج كردن جرم گوش، درمان كم شنوايي و وزوز گوش استفاده مي كنند. البته در برخي موارد مشكل گوش بيمار به حدي است كه نياز به سمعك دارد و بعد از معاينه گوش بيمار و بررسي چند فاكتور مهم كه خارج از بحث اين موضوع است، اقدام به برآورد قيمت سمعك مي‌كنيم. اما در اين مقاله خواهيد خواند كه استفاده از شمع، تا چه حد معتبر است و از نظر علمي تأييد شده مي باشد يا نه؟!

نحوه استفاده از شمع گوش چگونه است؟!

ابتدا در يك كاغذ يا فويل آلومينيوم سوراخي به اندازه قطر شمع ايجاد كرده و شمع را در آن فرو مي برند تا در حين سوختن، قطرات موم شمع روي صورت بيمار نچكد. سپس بيمار به پهلو مي خوابد؛ به گونه اي كه گوش مورد نظر در بالا قرار گيرد. و شمع درون مجراي گوش نگه داشته مي شود. انتهاي ديگر شمع روشن شده و در حالي كه يك نفر مراقب آن است تا نيفتد، چند دقيقه (در حدود 15 دقيقه) مي سوزد. در نهايت شمع را خاموش كرده و بر مي دارند و گوش خارجي را توسط يك دستمال يا پد تميز مي كنند.

شمع گوش چه مزايايي دارد؟!

تصور بر اين است كه در حين سوختن شمع، گرماي ناشي از شعله آن يك حالت خلأ را ايجاد مي كند كه مكش يا ساكشن ناشي از آن جرم گوش، دبري ها و باكتري هاي درون مجراي گوش را به داخل شمع مي كشاند. در انتهاي كار ماده تيره اي در وسط شمع جمع مي شود كه ادعا مي شود همان مواد اضافي درون مجراي گوش است. حتي بعضي افراد مي گويند گرماي ناشي از سوختن شمع، سبب نرم شدن جرم هاي سخت درون مجراي گوش و خارج شدن آن ها طي چند روز پس از انجام اين روش مي شود. آن ها مي گويند كه دود ناشي از سوختن شمع، مجراي گوش را خشك كرده و دفع طبيعي جرم و سلول هاي مرده، قارچ ها، انگل ها و ساير ذرات اضافي را تحريك مي كند.

برخي نيز ادعا مي كنند كه شمع گوش مي تواند سينوزيت، درد هاي سينوسي، وزوز گوش، سرگيجه و عفونت گوش مياني (اوتيت مديا) را درمان كند؛ چون مجراي گوش با گوش مياني، سينوس ها، شيپور استاش و راه هاي بيني ارتباط دارد.

طرفداران اين روش مزاياي زيادي را براي آن مطرح مي كنند. از جمله:

• خارج كردن جرم گوش، باكتري ها و ساير دبري ها از مجراي گوش؛
• درمان عفونت و دردهاي سينوسي؛
• بهبود شنوايي يا كاهش كم شنوايي؛
• بهبود گلودرد؛
• درمان سرماخوردگي و آنفلوآنزا؛
• بهبود سردرد و ميگرن؛
• تصفيه كردن خون؛
• كاهش فشار خون و استرس؛
• درمان سرطان 

در واقع آن ها معتقدند كه شمع علاوه بر تميز كردن مجراي گوش، ساير قسمت هاي سر را نيز پاكسازي مي كند. زيرا قسمت هاي مختلف سر به يكديگر راه دارند و حرارت شمع به همه جاي سر منتقل مي شود.

آيا واقعا" شمع گوش چنين مزايايي دارد؟!

به نظر مي رسد كه شمع گوش يك روش ساده براي سلامتي است؛ اما اين عقيده كه قسمت هاي مختلف سر به يكديگر راه دارند، درست نيست؛ زيرا پرده گوش كه در انتهاي گوش خارجي وجود دارد، آن را كاملا" از ساير قسمت ها جدا كرده است؛ در غير اينصورت ذرات و آلودگي هاي موجود در هوا از طريق گوش وارد مغز مي شدند.

علاوه بر اين، جرم گوش فشرده شده اغلب ماده اي سخت و چسبناك است كه براي خارج كردن آن به ساكشن قوي نياز است؛ در حالي كه مطالعات نشان مي دهند شمع گوش هيچ نيروي ساكشن يا فشار منفي را در گوش ايجاد نمي كند. دماي ايجاد شده توسط شمع نيز پايين تر از دماي بدن بوده و خيلي كمتر از آن است كه بتواند جرم گوش را ذوب كند.

كاربران اين روش مي گويند ماده تيره وسط شمع سوخته همان مواد اضافي درون مجراي گوش است كه خارج شده است؛ اما جالب است بدانيد كه حتي اگر شمع در نزديكي گوش نسوزد هم اين مواد درون آن ايجاد مي شوند. مطالعات نشان داده اند كه ماده تيره در واقع تركيبي از موم و بافت سوخته شده ي شمع است.

به طور كلي مي توان گفت كه هيچ مدرك علمي معتبري مبني بر مزاياي شمع گوش وجود ندارد. در واقع پزشكان اين كار را توصيه نمي كنند؛ زيرا روشي خطرناك و غير موثر مي باشد. همچنين سازمان غذا و دارو (FDA) در سال 2010 اخطار داده است كه اين روش اصلا" وجاهت علمي ندارد. اگرچه شمع گوش به طور گسترده اي در آمريكا در دسترس است؛ اما فروختن يا تجويز آن در موارد پزشكي غير قانوني است. به عبارت ساده تر كسي نمي تواند شمع گوش را به عنوان محصولي براي تشخيص، معالجه، درمان يا جلوگيري از بيماري ها بفروشد.

شمع گوش چه معايبي دارد؟!

در بهترين حالت، شمع گوش يك روش غير بهداشتي براي خارج كردن جرم گوش است؛ در بدترين حالت اين روش مي تواند باعث آسيب جدي به گوش شما شود. همچنين نگه داشتن يك شمع روشن نزديك صورت خطرناك است؛ زيرا شعله شمع يا موم ذوب شده آن ممكن است صورت فرد را بسوزاند. حتي ممكن است موم شمع به درون مجراي گوش بچكد، مجراي گوش را مسدود كرده و موجب كم شنوايي فرد شود. علاوه بر اين، گزارش هايي از سوراخ شدن پرده گوش بر اثر سوختگي ناشي از موم داغ ارائه شده است. به طور كلي شمع گوش يك روش قديمي و غير علمي براي خارج كردن جرم گوش است.

حطرات احتمالي استفاده از شمع گوش عبارتند از:

• سوختگي و آسيب به گوش، پوست و مو بر اثر موم داغ؛
• انسداد مجراي گوش به دليل چكيدن موم شمع به داخل مجرا؛
• ته نشين شدن جرم در مجراي گوش؛
• پرفوراسيون يا پارگي پرده گوش؛
• كم شنوايي؛
• اوتيت خارجي (عفونت گوش خارجي)؛

در يك مطالعه موردي، گزارشي از يك زن 50 ساله كانادايي ارائه شد كه بعد از استفاده از شمع گوش دچار كم شنوايي شده بود. بررسي ها نشان داد كه موم شمع درون گوش او وجود دارد.  از طرفي پزشك در تلاش براي خارج كردن موم، آن را بيشتر به داخل مجراي گوش برده بود. نويسندگان اين مورد، نتيجه گيري كردند كه شمع گوش بيشتر از اين كه مفيد باشد، آسيب رسان است.

جرم گوش درواقع يك مكانيسم محافظتي است كه مجراي گوش را تميز و چرب كرده و در برابر باكتري ها و قارچ ها محافظت مي كند. گوش خودش يك سيستم تميزكننده خودكار دارد كه به طور طبيعي جرم گوش را خارج مي كند. اكثر افراد نيازي به تميز كردن بيشتر مجراي گوش خود  ندارند؛ اما هرگونه اختلال در اين روند تميز كردن خودكار گوش، باعث انباشته شدن سرومن درون مجراي گوش مي شود.

روش هاي بهتر براي خارج كردن جرم گوش:

خارج كردن جرم گوش يك فرايند حساس است و به دقت زيادي نياز دارد. هرگز براي خارج كردن جرم گوش خود، جسم خارجي را به درون مجراي گوش فرو نبريد؛ اين كار مي تواند جرم را به بخش هاي عمقي تر مجرا برده و حتي سبب آسيب به پرده تمپان شود.

ايمن ترين راه براي خارج كردن جرم گوش، مراجعه به پزشك متخصص گوش و حلق و بيني است. پزشك با روش هاي زير جرم را خارج مي كند:

• دستگاه ساكشن؛
• فورسپس يا پنس مخصوص خارج كردن جرم گوش؛
• آب؛

استفاده از قطره هاي گوش مي تواند جرم گوش را نرم كند. اين محلول ها ممكن است به عنوان قطره استفاده شوند:

• هيدروژن پروكسايد؛
• سالين؛
• استيك اسيد؛
• سديم بيكربنات؛
• گليسرين؛

در صورتي كه اين محلول ها را از داروخانه تهيه كنيد، روي آن ها دستور مصرف قيد شده است و مي توانيد طبق دستور، آن ها را استفاده كنيد.

همچنين مي توانيد از روش هاي خانگي براي خارج كردن جرم گوش استفاده كنيد. اين روش ها ايمن تر از شمع گوش هستند. بعضي از روش هاي خانگي عبارتند از:

1- استفاده از روغن ها:

بعضي افراد از روغن ها براي نرم كردن جرم گوش استفاده مي كنند. تاكنون تحقيق علمي در زمينه سودمندي آن ها انجام نشده است؛ اما مطمئنا" خطري ندارند. مي توان از روغن زيتون، روغن بچه يا روغن هاي معدني بدين منظور استفاده كرد.

در اينجا يك روش براي استفاده از روغن زيتون براي خارج كردن جرم گوش را مي گوييم:

• يك قطره چكان را از روغن زيتون پر كنيد.
• سر خود را به پهلو گرفته و دو يا سه قطره روغن را درون مجراي گوش خود بچكانيد.
• چند دقيقه صبر كنيد و سپس از يك پارجه براي تميز كردن روغن اضافي استفاده كنيد.
• اين كار را به مدت يك تا دو هفته، روزي دوبار تكرار كنيد.

2- هيدروژن پروكسايد:

مي توانيد از هيدروژن پروكسايد 3 درصد به عنوان قطره گوش استفاده كنيد. تصور مي شود كه اين محلول زمان جوشيدن، بخشي از جرم گوش را جدا مي كند.

• يك قطره چكان را از هيدروژن پروكسايد پر كنيد.
• سر خود را به پهلو گرفته و 5 تا 10 قطره از آن را به درون گوش خود بچكانيد.
• حدود 5 دقيقه صبر كنيد.
• سپس سر خود را برعكي بگيريد تا محلول و جرم گوش حل شده در آن خارج شوند.
• اين كار را به مدت 14-3 روز، روزانه يك بار انجام دهيد.

3- جوش شيرين:

جوش شيرين و آب يك راه ديگر براي خارج كردن جرم گوش است. تصور مي شود اين محلول جرم گوش را در خود حل مي كند.

• يك قاشق چاي خوري جوش شيرين را در دو قاشق چاي خوري آب حل كنيد.
• سر خود را به پهلو گرفته و 5 تا 10 قطره از محلول را به داخل مجراي گوش بچكانيد.
• يك ساعت صبر كرده و سپس گوش خود را با آب بشوييد.

4- شستن گوش با آب:

فشار ملايم آب مي تواند به خارج كردن جرم گوش كمك كند. شما مي توانيد از اين روش بعد از هريك از روش هاي بالا كه جرم گوش نرم شد استفاده كنيد. تركيب دو روش مي تواند موثرتر باشد.

• يك سرنگ مخصوص تميز كردن گوش بخريد.
• آن را از آب هم دماي بدن پر كنيد.
• سر خود را نزديك يك كاسه بگيريد؛ به گونه اي كه گوش مورد نظر پايين باشد.
• با استفاده از سرنگ آب را به درون مجراي گوش بريزيد.

نكته مهم: اگر پرده گوش شما پاره است هيچ يك از اين روش ها را استفاده نكنيد. در اين حالت رطوبت مي تواند باعث عفونت شود. پس حتما به پزشك مراجعه كنيد. همچنين استفاده از روش آخر (شستن گوش با آب) به مهارت زيادي نياز دارد. اگر فشار آب زياد باشد، مي تواند به پرده گوش آسيب برساند. بنابراين توصيه مي شود در چنين مواردي از خوددرماني پرهيز كرده و در وهله اول به پزشك مراجعه كنيد.